2024 жылғы 1 қаңтардан бастап жоспарланған Қазақстан азаматтарының жаппай дактилоскопияландыруы (саусақ таңбасы жинау) — адам құқығының өрескел бұзылуы және жемқорлық қылмыс болып табылады.
Біріншіден, ҚР Ішкі істер министрлігі жүргізетін дактилоскопияландырудың құны шамадан тыс қымбат. Мысалы, қазақстандық “Караван” газетінде 2002 жылғы 1 ақпанда жарияланған журналист Руслан Минулиннің “Оставьте свои пальчики!” мақаласының хабарлауынша, 2000 жылы ҚР ІІМ жаппай дактилоскопияландыру үшін мемлекеттік бюджетімізден 10 миллион доллар сұраған еді.
Ал, қазақстандық “Тенгриньюс” агентігінің хабарлауынша, 2021 жылғы ҚР ІІМ жаппай дактилоскопияландыру үшін мемлекеттік бюджетімізден 60 миллион долларға шамалас теңгелік соманы сұрады. ҚР ІІМ талаптары мүлдем қисынсыз! Осы мерзімнің аралығында еліміздің халқы саны алты есе өспеді. Сонымен қатар, американдық доллар да алты есе құнсызданбады. Қазақстан халқы санының өсуі мен доллардың инфляциясын есептесек, жаппай дактилоскопияның бағасы шамамен 20 миллион доллар құрап, екі есе ғана өсер еді. Демек, еліміздің жаппай дактилоскопияландыру — ең алдымен парақор полицейлердің жемқор жоспары болып отыр.
Екіншіден, жоспарланған дактилоскопияландыру ұлттық қауіпсіздікке қатер төндіретін мәселе. Себебі, осы жоспардың бас мердігері — “Идемиа” француз компаниясы. Демек, қазақстандықтардың аса құпиялы биометриялық деректері бөтен елдердің арнайы (шпион, тыңшы) қызметтерінің қолына түспекші.
Үшіншіден, Қытай сияқты адам құқықтарын аяқ асты ететін тоталитарлық мемлекеттерден үлгі алып, жаппай дактилоскопияландыру арқылы парақор жетекшілеріміз еліміздің бүкіл тұрғындарын күдікті немесе кінәлі бірдемелерге теңестірмекші. Мәселен, бауырлас Беларусь, Ресей мен Украинада жаппай дактилоскопияландыру жүргізілмейді. Осы славян елдердің қарапайым азаматтары саусақ таңбаларын тапсыруға міндетті емес.
Сонымен қатар, 2023 жылғы 27 наурызда неміс сарапшысы Юлия Витте (Julia Witte, www.digitalcourage.de) маған жазған хатында Қазақстандағы бүкіл саусақ таңбаларын бірыңғай базада сақталу жоспарларына алаңдаушылықты білдірді. Өйткені, бір мекемеде саусақ таңбаларын топтастыруы арқасында жемқор полицей, әлде кесірлі хакер миллиондаған адамдардың саусақ таңбаларын иемденіп, осы құпиялы ақпаратты өзге құпиялы қызметтер немесе қаржы ұйымдарға сатпақшы. Кейбір еуропалық мемлекеттердің азаматтары өз саусақ таңбаларын тапсыруға мәжбүр. Бірақ, әлгі еуропалықтардың саусақ таңбалары бірыңғай базада сақталмайды. Әр адамның жеке куәлігінде ғана оның саусақ таңбалары электрондық түрде жазылған. Демек, еуропалық саусақ таңбаларын ұрлау үшін, әр адамның жеке куәлігін қопару керек. Ол мүмкін емес дүние! Соның өзінде, Витте ханым тәріздес еуропалық құқық қорғаушылары өз елдерінде жоспарланған жаппай дактилоскопияландырумен күресуде. Ал, көбінесе момақан қазақтар еліміздің қытайшыл үкіметінің концлагерьлік әрекеттерін місе тұтады.
Данияр Наурыз
Парақшамызға жазылыңыз
