Павлодар мен Петропавл отаршылдық таңбасынан қашан құтылады?

Жаңа сессия жұмысына қызу кірісіп кеткен Парламент депутаттары жаңа маусымды жақсы лебізбен бастауды жөн көрген секілді. Осы аптадағы Парламент палаталарының бірлескен отырысында Мәжіліс депутаты Жарасбай Сүлейменов Петропавл қаласын Қызылжар деп атауды ұсынды. Премьер-министрге арнайы жолданған депутаттық сауалға тағы 13 депутат қол қойған екен.

Жалпы, ономастикалық атауларды өзгертуге мораторий жарияланғалы біраз уақыт болды. Оның мерзімі қашанға созылатыны да беймәлім.

Отаршылдық таңбасындай болған орыс атауларын өзгерту не үшін керек? Санадағы құлдық психологиядан арылу үшін. Бұл жайлы аз айтылып, жазылған жоқ. Бірақ, тәуелсіздік алған күннен бастап, отарсыздандыру саясатын жүргізуді мұрат тұтпаған Қазақстан 20 жыл өтсе де, кешегі құлдығымызды еске салып тұратын атаулардан толық арылуды да жөн деп таппады.
Бізден өзге посткеңестік мемлекеттер Советтік жүйеден қалған санадағы дақтардан арылу үшін түрлі қадамдарға барып жатыр. Мәселен, Тәжікстан президенті Эмомали Рахмон кеңестік идеологияның сарқыншақтарынан, орыстандыру саясатынан өз жұртын арылту мақсатында «Ов, ев»-тен бас тартты. Сөйтіп, өзі бас болып, «Рахмоновты» «Рахмонға» ауыстырды. Сондай-ақ, тәжік тілінің айбынын арттыру мақсатында орыс тілінің Конституциямен бекітілген дәрежесіне балта шапты. Дәл сондай қадамды Түркіменстан да жасап отыр. Онда түркімен тілін төрге оздыру саясаты баяғыда жүзеге асқан. Украинаның бұрынғы президенті В. Ющенко санадағы дақтардан арылу мақсатында аштық геноциді үшін Ресейді жазғырып, Украина халқынан кешірім сұрауға шақырды. Украинаның жаңа президенті В. Янукович Ющенконың бұл ісін жоққа шығарамын деп халықтың наразылығына ұшырап жатыр.

Ал, біздегі саясаткерлер әлі күнге дейін өздерін Ресейдің құрамдас бөлігі ретінде сезінеді. Соның салдары болар, Өскеменге Ресей президенті Медведев келерде әуежайдың кіреберісіндегі үлкен әріптермен айшықталып терілген «Әуежай» сөзінің орнына «Аэропорт» сөзі қонжиды. Егер, «Әуежай» сол қалпында тұра бергенде, Медведев оған өкпе салмасы анық еді. Өйткені, қазақ елі, ешкімге бодан емес, бостан мемлекет кіреберіс қақпасына қандай сөз жазса да шеттен келген қонақ үшін бәрібір емес пе? Қай ел өзге бір мемлекеттің басшысын күтіп алу үшін маңдайшадағы жазуларын өзгертіп, сол мемлекеттің тіліне көшірген екен. Ондай тарих бізде ғана болған секілді.

Ана бір жылы Ресейдің қазіргі премьер-министрі, бұрынғы президенті Путиннің жары Людмила Путина Астанаға атбасын бұрғанда, Еуразия университеті Ресейдің бас ханымы өкпелеп кетпесін деп «орыс тілі мен әдебиеті» кафедрасын ашса, Алматы «Русский дом» ашып әуре-сарсаңға түскен еді. Баяғы санадағы құлдық психологияның көрінісін осыдан байқауға болады. Ежелден қалыптасып қалған, қожайынның алдындағы бүкшеңдік, соның кесірінен әлі күнге дейін Ресей мұжықтарының аты берілген қалаларды қазақшалауға дәрменіміз жетпей отыр.

Егер, депутаттар сөзіне құлақ асылып, Солтүстіктегі қос қала қазақы атауға ие болатын болса, осы шақырылымдағы депутаттардың ізгілікті бір іс і осы болар еді.