Осы сәрсенбінің сәтінде Алматыда жер сілкінісі бола қалған жағдайда, қала тұрғындары мен төтеншеліктердің қаншалықты дайын екендігін таразылау мақсатында жалпы қалалық жерсілкінісі жаттығуы өткізілді.
Мұндай жаттығудың Алматы қаласында өткізілуі жайдан-жай емес. Өйткені соңғы уақытта ресми меморгандар «таяу жылдарда оңтүстік астанада адам шошырлықтай жер сілкінісі болмайды» деп тұрғындарды тыныштандырса, жерсілкінісін өздерінше зерттеумен айналысып жүрген қайсыбір мамандар «күшті жер сілікiнісі орын алуы мүмкін» деген пікірлерді көлденең тартуда. Әрине, Құдай оның бетін ары қылсын, дегенмен алда-жалда жер сілікiнісі бола қалған жағдайда, біздің қалалық төтенше жағдайлар қызметі оған қаншалықты дайын? Міне, дәл осы мәселенің алматылықтарды бей-жай қалдырмай отырғаны анық.
Бір айта кетерлігі, «жер сілкінісіне дайындық мәселесін тексеруге арналған сейсможаттығу өткізіледі» деп бір апта бұрын құлақтандырылған қала тұрғындары, шын мәнінде, жаттығу басталған күні бүкіл қаланы күңірентіп, құдды бір алапаттың басталғанын естіртетіндей, жантүршігерлік қуаты күшті дабыл беріледі-ау» деп күткен-ді. Алайда бұл күткендегідей болмай шықты. Бұл мәселеге арнайы тоқталамыз.
Сөйтіп, не керек, сағат тілі таңертеңгі 10-ды көрсеткенде қала бойынша дабыл қағылып, қаладағы №12 аурухана маңы ығы-жығы адамға толды. Айта кетуіміз керек, төтенше жағдай жаттығуы өткізілмес бұрын Алматыдағы осы аурухананың ат шаптырым алаңқайына әскери дала қостары (оның ішінде, дала емханасы, аурухана, асхана т.б. орындар бар) бой көтеріп, Алматы қалалық төтенше жағдайлар жөніндегі департаментінің мамандары, сондай-ақ өрт сөндірушілер де, ақ халатты абзал жандар, полициейлер де кезекті жаттығуға сақадай-сай әзір болды. Өкініштісі, қаланың әр тұсынан берілген дабылдың қуаты кәдуілгі «ауру сиырдың мөңірегеніндей» ғана ыңырсып, әрең шықты. Дабылдың табан астынан ыңырсып шыққаны сол-ақ екен, дәрігерлер мен кіші мейірбикелер алдын ала белгіленген жоспарға сәйкес, «жер сілкінісінен зардап шеккен» азаматтарды бірінен кейін бірін дала қосындағы шұғыл емханаға жеткізіп, олардың аяқ-қолдарын дәкемен байлап, қайсыбіреулерінің қан қысымын өлшеп, бейнебір жер сілкінісіндегідей жедел қимылға кірісті. Жаттығуды сырттай бақылап тұрған біздер, «жаттығу кезінде бәрін қолмен қойғандай жасап жатқан ақ халатты абзал жандар мен төтеншенің жігіттері қандай да бір оқиға бола қалған жағдайда, дәл осындай әбжілдік танытса ғой?!» деген ойда болғанымыз анық.
Бізді таңдандырғаны, алып мегаполис Алматының тарихында тұңғыш рет қала бойынша жерсілкінісі жаттығуы өтіп жатқанда, қайсыбір тұрғындардың өз шаруаларымен бейқам жүргені болды. Ал мұның себебі қаладағы дабыл қанша мәрте қайталанып берілсе де, қаланың орталығынан ары асып жетпегенінде. Өйткені дабылдың күші мардымсыз болды да, оны қала жұртшылығының басым көпшілігі естімей қалды. Дабылдың күткендегідей болмағанын бірден сезген төтеншеліктер «ұялған тек тұрмастың» кебін киіп, полиция қызметкерлерін «көмекке» шақырды. Сөйтіп, қаланың әр жерінде полиция көлігінің дауыс зорайтқышы арқылы тұрғындарға қалада сейсможаттығудың өтіп жатқаны туралы хабар оқтын-оқтын таратылды. Бір кемшілігі, олардың басым көпшілігі хабарламаларын орыс тілінде айтып, «қақсаудан» талмады. Алайда орыс тілін мүлде білмейтін кейбір оралман ағайындарымыз, түбі бір Түркиядан келіп, осында жұмыс жасап жүрген түрік ағайындар «Мыналар не деп жатыр? Не боп қалды, тыныштық па? Біз не істеуіміз керек?» деп қасындағылардан жағдайды түсіндіруді өтініп жатты. Сол сәт оқиға ортасында болған біз, төтеншеліктерден «бұл қалай?» деп сұрағанымызда: «Қолданыстағы дабыл бергіш қондырғылардың барлығы тозған, оларды заман талабына сай жаңа, осы заманғы дабыл бергіштермен ауыстыратын уақыт келді» деген тәрізді жаттанды пікірден басқа еш уәж айта алмады. Құдай-ау, сонда, қала халқын бірнеше күн бұрын «сейсможаттығу өтеді, дайын болыңыздар» деп «дүрліктіріп», аттандаудың қаншалықты қажеті бар еді? Мұның орнына төтеншеліктер мен қала басшылары қолда бар дабыл бергіш жүйелердің қалай жұмыс жасайтынын алдын ала тексеріп алмады ма екен? Неге десек, Алматыда өткен сейсможаттығу қаладағы төтенше жағдайлар саласы мекемелерінің орын алуы мүмкiн жерсілкінісінің апатты жағдайларына әлі де болса, тастүйін дайын еместігін көрсетті. Бұлай дейтініміз, егер алда-жалда күтпеген жерден алапат жер сілкінісі бола қалса, «берілген дабылымыз қала халқына толық жетпеді» деп қол қусырып отырмақпыз ба?
Қалай десек те, қала басшылығының да, төтеншеліктердің де орын алуы мүмкін жер сілкінісі мәселесіне барынша байыппен келіп, қажетті құрылғылардың бәрін сақадай-сай дайындағаны мақұл. Әйтпесе, сәрсенбідегі сейсможаттығу баланың ойынындай ғана болып қалды.
«Айқынның» анықтамасы:
Алматы қалалық Төтенше жағдайлар департаменті мамандарының пікірінше, сәрсенбідегі жер сілкінісі жаттығуы кезінде, қала бойынша 239 дабыл бергіш жұмыс жасап, дауыс зорайтқышы бар көліктерге мінген 84 полиция қызметкері халыққа сейсможаттығудың өтіп жатқанын хабарлап тұрды. Сондай-ақ жер сілкінісі жаттығуы туралы ақпарат үш бағдарламалы радиқабылдағыш арқылы 72 мың нүктеге таратылды.
Жомарт МОЛДАХМЕТҰЛЫ
Дереккөз: Айқын
Парақшамызға жазылыңыз
